Дар ҷомеае, ки ҳар рӯзи он пур аз маҳдудиятҳои гуногун аст, як рӯзи дигар ба рӯйхати амалҳое ҳамроҳ шуд, ки озодии суханро таҳқир мекунанд. Ректори навтаъйини Донишгоҳи Славянии Русияву Тоҷикистон хабарнигори расонаи мустақили “Азия-Плюс”-ро танҳо барои он ки “либосаш мувофиқ набуд”, аз қабули худ ронд.
Ин ҳодиса на танҳо як беэҳтиромӣ нисбат ба як рӯзноманигори ҷавон аст, балки рамзи равшани он аст, ки чӣ гуна иддае аз масъулон то ҳол қонун ва ахлоқи ҷамъиятиро бо меъёрҳои шахсии худ иваз кардан мехоҳанд.
Озодии сухан — қонунӣ, на эҳсосӣ
Моддаи 30-и Конститутсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон озодии сухан ва фаъолияти рӯзноманигориро кафолат медиҳад. Ҳеҷ ректор, вазир ё мансабдор ҳаққи маҳдуд кардани ин ҳуқуқро надорад. Махсусан вақте ки рӯзноманигор танҳо бо нияти гирифтани иттилоъ ва анҷоми кори худ — мусоҳиба ва таҳияи гузориш — ба муассиса ворид мешавад.
Ба гуфтаи худи ректор, сабаби радди қабули рӯзноманигор “либоси номувофиқ” будааст. Аммо чунин баҳона ҳеҷ асоси қонунӣ надорад. Қоидаҳои дохилии донишгоҳ метавонанд барои донишҷӯён ё омӯзгорон тавсиявӣ бошанд, на барои шаҳрвандони беруна, аз ҷумла намояндагони матбуот.
Ахлоқи журналистӣ ва ҳамраъйӣ
Баъди ин ҳодиса, хабаргузории “Ҳамсадо” гузорише нашр кард, ки ба гуфтаи бисёриҳо, ба ҷойи пуштибонӣ аз ҳамкасбашон, баръакс, қонуният ва ҳақиқатро зери шубҳа бурд. Онҳо наворҳои донишгоҳро бе таҳрир нашр намудаанд, ки дар он шахсияти хабарнигор ошкор мешавад.
Ин амали “Ҳамсадо” хилофи меъёрҳои ахлоқи рӯзноманигорӣ аст. Ҳеҷ расона ҳақ надорад шахсияти ҳамкасбашро дар ҳолате ошкор кунад, ки метавонад ӯро ба фишор ё таҳдид дучор созад. Хабарнигори “Азия-Плюс” номи худро ҳатто дар гузоришаш зикр накарда буд — барои муҳофизати амнияташ.
Масъулият ва эҳтиром ба матбуот
Ин ҳодиса як бор дигар собит мекунад, ки дар Тоҷикистон рӯзноманигорон ҳамоно бо монеаҳои сунъӣ рӯ ба рӯ мешаванд. Ба ҷои он ки дарҳои донишгоҳҳо, идораҳо ва вазоратҳо барои матбуот боз бошанд, баъзе роҳбарон то ҳол аз журналистон ҳарос доранд — гӯё ки саволи оддӣ метавонад обрӯяшонро ба хатар андозад.
Озодии сухан бо калимаҳо оғоз мешавад, вале бо амалҳо зинда мемонад. Агар имрӯз як ректор метавонад хабарнигорро барои “либоси номақбул” аз дар берун кунад, пагоҳ шояд мансабдоре дигар ӯро барои “саволи номақбул” таъқиб кунад.
Рафтори ректори Донишгоҳи Славянии Русияву Тоҷикистон на танҳо як иштибоҳи ахлоқист, балки таҷовузи ошкоро ба озодии сухан ва ҳуқуқи рӯзноманигор аст. Ҳеҷ қонун ва меъёри маънавӣ ин амалро сафед карда наметавонад.
Журналистика — ниҳоди назорат ва огоҳӣ аст, на хизматгор ё зеридасти мансабдорон. Ва ҳар кӣ ба хабарнигор беэҳтиромӣ мекунад, дар асл ба мардум беэҳтиромӣ мекунад.
TajNews.org
Матбуоти озод — оинаи ҳақиқат
Шоҳиди ҳодисаи муҳим шудед?
Иттилоъ, акс ё видео фиристед — маводҳо махфона баррасӣ мешаванд.
