Рӯзи 5-уми феврал, Додгоҳи олии Тоҷикистон ҳукми ниҳоии гумонбарон дар парвандаи пурсарусадои “табаддулот”-ро эълон кард. Бо содир шудани ҳукмҳо, парвандаи сиёсии аз ҳама пурсарусадо дар солҳои охир ба марҳилаи ниҳоии худ расид.

Ҳукмҳои эълоншуда:

• Ҳамроҳхон Зарифӣ – вазири собиқи корҳои хориҷӣ: 27 сол зиндон бо мусодираи амвол
• Саидҷаъфар Усмонзода – раиси пешини Ҳизби демократ ва вакили собиқи порлумон: 27 сол зиндон бо мусодираи амвол
• Акбаршо Искандаров – собиқ раиси Шӯрои олии Тоҷикистон: 18 сол зиндон ва қисман мусодираи амвол
• Шокирҷон Ҳакимов – ҳуқуқшинос ва муовини аввали раиси Ҳизби сотсиал-демократ: 18 сол зиндон
• Аҳмадшо Комилзода – рӯзноманигор ва муовини пешини раиси Ҳизби демократии Тоҷикистон: 18 сол зиндон
• Нурамин Ғанизода – сарҳанги бознишастаи амният: 18 сол зиндон
• Ҷамшед Шоев – сарҳанги бознишастаи амният: 18 сол зиндон
• Абдулфайз Атоӣ – сардори пешини як раёсати ВКХ: 17 сол зиндон
• Рухшона Ҳакимова – хабарнигори тоҷик ва бародарзодаи Шокирҷон Ҳакимов: 8 сол зиндон

Вокуниши муттаҳамон ва наздиконашон ба ҳукми додгоҳ ҳанӯз расонаӣ нашудааст. Пештар, додситон барои онҳо аз 23 то 30 сол ҳабс талаб карда буд.

Парвандаи пурсару садои “табаддулот”

Парвандаи кӯшиши табаддулот ва ғасби қудрат дар Тоҷикистон дар моҳи июни соли 2024 бо боздошти вакили порлумон ва раиси Ҳизби демократ Саидҷаъфар Усмонзода оғоз шуд.

Додситонии кулли Тоҷикистон парвандаро таҳти муҳри махфӣ таҳқиқ карда, то ҳол тафсилоти дақиқи онро расонаӣ накардааст. Танҳо 14-уми июни соли 2024 ин ниҳод изҳор дошт, ки “нақшаи ғасби ҳукумат дар Тоҷикистон тӯли чанд сол омода шудааст.”

Ҳамаи муттаҳамон дар хиёнат ба давлат, талоши ғасби ҳукумат, қаллобӣ ва тамаъҷӯӣ айбдор шуданд. Аммо бештари онҳо дар сухани охирони худ дар додгоҳ иттиҳомҳоро рад карда, худро бегуноҳ хонданд ва хостори озодӣ шуданд.

Таҳлил: Чаро ин парванда пурсарусадо шуд?

Парвандаи “табаддулот” яке аз калонтарин ва баҳсбарангезтарин муҳокимаҳои сиёсӣ дар солҳои охири Тоҷикистон буд. Сабабҳои асосии ин ба инҳо рабт доранд:

1. Рӯйхати муттаҳамон: Дар ин парванда шахсиятҳои бисёр шинохта ва собиқ мансабдорони сатҳи баланд иштирок доштанд, ки солҳои зиёд дар сохторҳои давлатӣ ва ҳизбӣ фаъолият доштанд.
2. Муҳри махфӣ ва набудани шаффофият: Муҳри махфӣ будани парванда ва набудани иттилоъ барои ҷомеа боиси паҳн шудани овозаҳои гуногун ва гумонҳо дар бораи ангезаҳои сиёсӣ шуд.
3. Фишор ба ҳизбҳои мухолиф: Ин ҳодиса яке аз зарбаҳои ниҳоӣ ба бозмондаҳои ҳизбҳои мухолиф ва шахсиятҳои мустақил дар Тоҷикистон арзёбӣ мешавад.
4. Фаъолони ҷомеа, рӯзноманигорон ва ҳуқуқшиносон: Дар рӯйхати боздоштшудаҳо на танҳо сиёсатмадорон, балки ҳуқуқшиносон ва рӯзноманигорон низ ҳастанд, ки эҳтимолияти таъқиби афрод бо ангезаҳои ғайриҳуқуқиро зиёдтар мекунад.

Ёдоварӣ аз муҳокимаҳои сиёсӣ дар гузашта

Маҳкумияти афрод бо иттиҳоми хиёнат ба давлат ва кӯшиши табаддулот дар таърихи навини Тоҷикистон бори аввал нест.

• Соли 2015, пас аз манъ шудани Ҳизби наҳзати исломии Тоҷикистон, даҳҳо шахсият бо иттиҳоми талоши табаддулот ва робита бо гурӯҳҳои террористӣ маҳкум ба зиндон шуданд.
• Соли 2019, ошӯби маргбори зиндони Ваҳдат рух дод, ки дар он беш аз 30 маҳбус, аз ҷумла аъзои собиқи ҲНИТ кушта шуданд.

Оянда чӣ мешавад?

Бо содир шудани ин ҳукмҳо, парвандаи “табаддулот” расман ба марҳилаи ниҳоӣ расид, аммо:

• Наздикони маҳкумшудаҳо метавонанд ба зинаҳои болоии додгоҳӣ шикоят баранд.
• Шарикони байналмилалӣ ва созмонҳои ҳуқуқи инсон метавонанд ин парвандаро дар сатҳи ҷаҳонӣ баррасӣ кунанд.
• Ин ҳукмҳо метавонанд фишорро ба ҷомеаи шаҳрвандӣ ва журналистон дар дохили Тоҷикистон зиёдтар кунанд.

TajNews ин қазияро пайгирӣ мекунад ва дар сурати дастрас шудани маълумоти бештар, шуморо огоҳ хоҳад кард.