Бо наздик шудани эҳтимоли гузариши қудрат дар Тоҷикистон, раванде, ки солҳо боз мавриди гумонзаниҳо ва таҳлилҳои густурда қарор дорад, нишонаҳои бесуботӣ дар дохили низоми сиёсии кишвар афзоиш меёбанд. Як мақолаи таҳлилии расонаи қазоқии Exclusive, ки худро “манбаи муътамад барои мутахассисон” муаррифӣ мекунад, дар шумораи ахираш таҳлил намудааст, ки чӣ гуна омодагӣ ба интиқоли қудрат аз Эмомалӣ Раҳмон ба писараш Рустами Эмомалӣ, сабаби ҷудоии элита, фишор ба мухолифин ва ҳатто беэътимодии дохилии доираҳои наздик ба президент шудааст.
Парлумон ҳамчун саҳнаи омодагӣ
Тибқи таҳлили расона, интихоботи парлумонии моҳи март дар Тоҷикистон, ки бидуни таваҷҷуҳи ҷиддии мардум ва ҷомеаи байналмилалӣ баргузор шуд, як қадами дигар дар роҳи таҳкими замина барои транзити қудрат ба шумор меравад. Гарчанде ки пирӯзии Ҳизби халқӣ-демократии Тоҷикистон (ҲХДТ) интизоршаванда буд, муҳим на натиҷаҳо, балки тағйироти кадрӣ буд: роҳбарони солхӯрда бо чеҳраҳои ҷавон — ҳамсолони Рустам — иваз шуданд.
Фишор ба элитаи собиқ ва партови шарикони қадим
Мақолаи “Exclusive” менависад, ки ҳатто шахсони наздик ба Эмомалӣ Раҳмон, ки дар гузашта бо ӯ якҷоя низомро бунёд карда буданд, имрӯз таҳти фишор қарор доранд. Аз ҷумла, барканории Шерали Мирзо — вазири дифоъ бо собиқаи 12-сола, Рустам Назарзода — роҳбари Кумитаи ҳолатҳои фавқулодда ва ҳатто Юсуф Раҳмон — додситони кул, ки ҳамзамон хеши президент буд, нишон медиҳад, ки дар раванди омодагӣ ба гузариш, ҳеч кас эмин нест.
Боз ҳам аҷибтар, ба навиштаи таҳлилгар, ба риштаи “тазйиқ” ҳатто домодҳои президент, ки то ҳол кафолати дахлнопазирӣ доштанд, дучор шуданд. Писари Юсуф Раҳмон, ки қаблан бо духтари президент хонадор буд, пас аз талоқ, гӯё сабаби шикастани эътимоди Эмомалӣ Раҳмон шуд ва ба ин васила падараш мақомашро аз даст дод.
Транзит бо воситаи репрессия: парвандаҳои ҷиноятӣ ва ҳукмҳои шадид
Дар як рӯйдоди дигар, ки моҳи декабри 2024 сар зад, мақомот эълон карданд, ки як “табаддулоти давлатӣ”-ро пешгирӣ кардаанд. Ба гуфтаи мақолаи “Exclusive”, ин иттиҳом бештар ба инсценировка монанд буд, ки бо баҳонаи он рахнаи охирини мухолифин ва элитаи ғайридохилӣ анҷом дода шуд.
Дар доираи ҳамин парванда Саидджафар Усмонзода — роҳбари Ҳизби демократ, Аҳмадшоҳ Комилзода — муовини ӯ ва рӯзноманигори собиқ, Шокирҷон Ҳакимов — мунаққиди маъруфи ҳукумат ва муовини Ҳизби сотсиал-демократ ба муддатҳои аз 17 то 27 сол маҳкум шуданд.
Мисоли журналисти ҷавон — паёми тарс
Ҳатто як журналисти ҷавон ва модари ду кӯдак — Рухшона Ҳакимова, ки дар якҷоягӣ бо ҳамкоронаш фаъолияти Чин дар Тоҷикистонро таҳлил мекард, бо иттиҳоми хиёнат ба давлат 8 сол ҳукм гирифт. Мақола ишора мекунад, ки сабаби аслии боздошти ӯ на таҳқиқотҳои журналистӣ, балки насабаш — яъне хешовандӣ бо Шокирҷон Ҳакимов буд.
Мақсад возеҳ аст: ҳукумат мехоҳад ба ҳамаи рӯзноманигорони мустақил ва фаъолони ҷомеаи шаҳрвандӣ паём диҳад — ҳар гуна танқид метавонад оқибати вазнин дошта бошад, на танҳо барои худи онҳо, балки ҳатто наздиконашон.
Ҷанги хомӯш миёни “наслҳо” ва таъхири транзит
Гузариш аз як давраи тӯлонии ҳукумати шахсӣ ба транзити меросӣ, ки дар он Рустам Эмомалӣ бояд ба ҷойи падар нишинад, бо як насли комилан дигар, ки таҷриба надорад ва шароити сиёсиро хуб намешиносад, ногузир ба шикастҳои дохилӣ мебарад.
Дар мақола омадааст, ки талаф додани эътимоди ҳатто даруни ҳукумат, норозигии элитаи кӯҳна, фишорҳои сиёсӣ, бекор кардани дарозмуддати кадрҳои собиқ, ва инчунин таъхири гузариши расмии қудрат, атмосфераи ноором ва пуршиддатро дар дохили режим ба вуҷуд овардааст.
Таҳлилгарон бар ин назаранд, ки агар транзит ҳангоми ҳаёти Эмомалӣ Раҳмон анҷом наёбад, пас баъд аз рафтани ӯ метавонад тамоман номумкин гардад, зеро Рустам ҳоло ҳеҷ асоси воқеии сиёсӣ барои нигоҳ доштани қудрат надорад.
Мақолаи таҳлилии расонаи қирғизӣ “Exclusive” бар асоси таҳқиқоти дохилӣ ва маълумоти дастрасшуда, як тасвири нигаронкунанда аз вазъи сиёсии Тоҷикистонро баён мекунад. Он нишон медиҳад, ки то чӣ андоза амалҳои пеш аз транзит, ки бояд ҳукуматро таҳким бахшанд, дар асл метавонанд омили суқути худи низом гарданд.
TajNews.org – Манбаи мустақили иттилооти сиёсӣ ва таҳлилӣ дар минтақа.
